WILLIAM ETON – A SURVEY OF THE TURKISH EMPIRE

DOĞU UZMANI İNGİLİZ KONSOLOS WILLIAM ETON’IN 18. YÜZYIL SONLARINDA KALEME ALDIĞI OSMANLI İMPARATORLUĞU HAKKINDA YAZILMIŞ EN CİDDİ KİTAPLARDAN BİRİ…

10 SENE İÇİNDE 4 BASKISI YAPILMIŞ, FARKLI DİLLERE ÇEVRİLMİŞ…

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DEVLET TEŞKİLATI, EYALETLERİNDEKİ SİYASİ DURUM, OSMANLI’NIN GERİLEMESİNİN NEDENLERİ, OSMANLI’NIN İNGİLTERE İLE TİCARETİ…

OSMANLI KÜTÜPHANESİ’NİN TEMEL TAŞLARINDAN BİRİ…

HAYATININ 20 YILINI OSMANLI TOPRAKLARINDA VE RUSYA’DA GEÇİRMİŞ İNGİLİZ KONSOLOS VE DOĞU UZMANI WILLIAM ELTON’UN OSMANLI DEVLETİ’NİN MALİYE, ASKERLİK, DONANMA GİBİ TÜM ÖRGÜTLERİYLE DİNİ KÜLTÜRÜ, GELENEK VE GÖRENEKLERİ HAKKINDA DETAYLI ARAŞTIRMALARINI VE GÖZLEMLERİNİ ANLATTIĞI KİTABI… ORTA DOĞU’DAKİ FRANSIZ VE OSMANLI EGEMENLİĞİNE KARŞI OLAN ETON, İNGİLTERE’NİN “YAKIN DOĞU”DAKİ ÇIKARLARINI KORUMAYI YUNAN YANLISI BİR POLİTİKA İZLEMEKTE GÖRMEKTEDİR…

İngiliz konsolos William Eton, ticari ve diplomatik görevleri sebebiyle uzun yıllar İzmir, Basra, Malta ve Odessa’da kalmıştır. Yaşamının yirmi yılını Rusya ve Orta Doğu’da çeşitli elçilik görevleri yaparak geçiren Eton, 1792 yılında Fransa Konsolosu Marie Cousinery’nin tercümanlığını yaptığı dönemde, Mısır Valisi Kavalalı Ali Paşa ile görüşmeler gerçekleştirmiş ve Savaş Bakanlığı yapmış Henry Dundas’a “Doğu Uzmanı” olarak hizmet etmiştir. Rus özellikle Yunan taraftarı olarak tanınan yazar, Orta Doğu’da Fransa ve Osmanlı Devleti’nin egemenliğine karşı çıkmış, İngiltere’nin “Yakın Doğu”daki çıkarlarını Yunan yanlısı bir politika izlemekte görmüş ve İngiltere bu konuda davranmakta gecikirse Yunanlıların Fransa yanına geçeceklerini, dolayısıyla Yunan yanlılığının bir zorunluluk olduğunu vurgulamıştır. Yazarın en çok ses getiren eseri “A Survey of the Turkish Empire”, yaşamının bir bölümünü geçirdiği “Osmanlı İmparatorluğu” hakkında yazılmış en ciddi çalışmalardan biridir. Kitap İhtilal Savaşları’yla altüst olan Aydınlanma Çağı Avrupası’nın Doğu’ya bakışını yansıtan devrin oryantalist literatürünün de tipik bir örneğidir. Nitekim kitaba hâkim olan oryantalist “dejenerasyon” söylemiyle Osmanlı İmparatorluğu’nun yükseliş ve düşüşünü açıklamaya çalışan Eton, Osmanlı askeri teşkilatındaki zaafı çöküşün bir tezahürü olarak ele almaktadır. Yazar kitabında, Osmanlı Devleti’nin maliye, askerlik, donanma, din, gelenek ve görenekleri gibi tüm örgütler hakkında detaylı bilgilere ve bu bilgiler ışığında oluşturduğu tablolara ve analizlere; Kırım Tatarları ve Rumlar’ın tabiyeti hakkında özel bir bölüme ve İngiltere ve Osmanlı Devleti arasındaki ticarete yer vermiştir. William Eton’ın döneminde yoğun ilgi görmüş kitabı, 10 sene içinde 4 kez baskıya girmiş, Fransızca ve Almanca çevirileri yayımlanmıştır.